Sanat Sokaklara Düşmüş Diyorlar

Sanat bir sokak çocuğudur.

Büyük kapatılmalar toplumların kendi vicdanlarından kaçışlarını mümkün kılan acil çıkış kapılarıdır. Sokakları korkulardan temizlemek, korkulanın, rahatsız edenin, zihni zorlayanın görüntüsünden kurtulmak ruhu suni bir huzura kavuşturur. Deliler, cüzzamlılar, dilenciler… Ama değişmeyen tekerrür her büyük kapatılmanın sonunda kendini imha edip sokağa yeniden boşaldığıdır.

Aynı sebeplerle olmasa da, bir zaman sokaktan zorla alınmış, evcilleştirilmek istenmiş, hem muhalifliğinin hem taraflığının sınırları belirlenmeye yeltenilmiş, bağırdığı zaman çıkacak sesin ulaşabileceği uzaklık belirgin bir setle bölünmüş bir başka sokak çocuğu da sanattır. Uzunca bir müddet duvarlar arasına; galerilere, sinema ve tiyatrolara, sergi ve opera salonlarına kapatılmış, sokakla arasına elitist bir duvar örülmek istenmişse de, sanat bu kapatılmaya direnmiş, kendisine öngörülen evcil muhalefet salahiyetini reddetmiş ve kendini tekrar sokağa atmıştır.

Sanat artık bizi sokakta yakalıyor. Kendisini zamanında sokaktan alan o idealize edilmiş modern topluma olan öfkesini her köşe başında çekinmeden kusuyor, ne kadar korkarsa bu dışavurumdan, o kadar şiddetli yakalanıyor insan sokağa. Sokak başlarını sanat tutuyor artık zira.

Toplumun hafızasının kaydını tutar sokak. Unutturulmaya, yalanlanmaya, yabancılaşmaya karşı çıkar sokağın günlüğü. “Televizyonun çocuklardan çocukluklarını çaldığını düşündüğümüz için biz sokaklardayız” diye bağıran bir kuklacı, modern toplumun yarattığı uygarlık aşığı ideal genç neslin beyninde tehlikeli bir eko yaratır. Otoritenin kontrol ve düzenlemesine kulak asmayan sokak müzisyenlerinin neden olabileceği “niye yapıyorlar bunu” sorusu, boş bir duvar ve boyalarından başka bir şey kullanmadan hayalgücünü resmeden bir ressamın teknoloji olmaksızın harikalar yaratması, modern çağın sigortası durumundaki para ve kariyer hırsının pek de işine gelmeyecek kafa karışıklıkları yaratır.

Uygarlık Sokaktan Korkar

Sokakta büyüyen son çocuklar yirmi yaşını geçti artık. Son tehlikeli çocuklar da sessiz sedasız serpiştirdi kendilerini hayatın içine. Uygarlık paranoyalar yarattı, sınavlar yarattı, çocuklar evlere hapsoldu. Her ülkedeki her evde çocuklar televizyonda aynı şeyleri görerek, aynı oyuncaklarla oynayarak, bilgiyi aynı kaynaklardan alarak “ürün”leşti. Sanat ise sokakta, modern çağın bu pürüzsüz ürünlerinin algılarını cezbediyor, zedeliyor ve deyim yerindeyse modern çağ tanrısının tekerine çomak sokuyor, soru işaretinden korkmasın diye modernin köleleri, bulduğu her boşluğa takip etmemiz için soru işaretleri bırakıyor. Alice’in başını belaya sokan beyaz tavşanı bu defa bizim başımıza bela ediyor. Sanatın yaptığı tam olarak başımıza mütemadiyen bela açmaktır, hatta çoğu zaman insanı belaya müptela kılmaktır. Bu yüzden evcilleştirilemez, bir grup elitistin, başkaldırısını inkar ederek onu içine hapsettiği aydınlık renkli bohem duvarlara hapsedilemez. Sanat sokağındır, sokak kendini neyin üstüne kurmuşsa sanatın nabzı tam orda atar. Ve evet uygarlık sokaktan korkar. Çünkü uygarlık inandığımız bir rüyadır, sokakta ise gerçeğin kaydı vardır.

  

Sanat yaramaz bir sokak çocuğudur. Bütün şehirler onun oyun bahçesidir. Tam bir çocuk gibi oynar oyunlarını, hiçbir sınırı kabul etmeden, kırıp dökmekten çekinmeden. Sanat hapsedildiği her duvar arkasından muhakkak kurtulup sokağa döner, ve dönerken öncekinden daha tehlikeli olur, çünkü artık duvar devirmiş bir çocuktur, hapsedilmeyi tanımış, daha fazla düşman kesilmiştir duvarlara.

Uygar dünyaya bir haberim var; sanat artık hiç olmadığı kadar sokakta, ve vaktin birinde uygar aklımızı muhakkak bir sokak başında kaybettirecek bize.